Istorija triatlona

Često nazivan i „čeličnom provjerom“ triatlon je fizička disciplina koja zahtjeva čisti maksimum od sportiste. Svoj naziv je dobio iz grčkog jezika: „τρεῖς“ (treis / tri) i ἆθλος (athlos / takmičenje). Kao što i samo ime govori, tri discipline ili možemo reći tri fizička izazova su obuhvaćeni u ovom sportu. Trčanje, biciklizam i plivanje sačinjavaju izazov za takmičare. Kao većina sportova i on može biti individualni ili timski. Može se održavati na stazama koje variraju dužinom, u zavisnosti od želja organizatora.

Iako se negdje navodi da se prvi triatlon održao dvadesetih godina prošlog vijeka, za zvanični početak ove discipline uzima se 25. septembar, 1974. godine. Tog dana je pod pokroviteljstvom trkačkog kluba ,,San Diego” održan triatlon koji služi kao istorijski fundament ovog takmičenja. Uzevši to kao prvi zvanični događaj ove vrste, takmičari Don Shanahan i Jack Johnstone se smatraju pionirima discipline. To prvo zvanično takmičenje se sastojalo od 10 kilometara trčanja, 8 kilometara biciklizma i 500 metara plivanja.

1989. godine ovaj sport je dobio najveću počast koju jedna sportska disciplina može dobiti, uvršten je na listu olimpijskih sportova. Prvi put ovo takmičenje je pod pokroviteljstvom Olimpijskog komiteta održano 2000. godine u Sidneju, Australiji. Treba se istaći činjenica da niti jedan sport u istoriji Olimpijskih igara nije u toliko kratkom roku bio priznat kao disciplina, i da je u tako kratkom vremenskom intervalu nastupio na olimpijskom događaju. Prepoznat je kao takmičarska disciplina koja je brzo postala cijenjena kako od strane profesionalnih sportista, tako i od rekreativaca.

Internacionalna Triatlonska Unija (ITU) je osnovna u Avinjonu, Francuska; 1989. godine. Tu se ujedno održalo prvo svjetsko prvenstvo u triatlonu. Ustanovljene su i zvanične distance za takmičenje: 1500 metara plivanja, 40 kilometara biciklizma i 10 kilometara trčanja. Ove razdaljine su korištene na prvom svjetskom prvenstvu i na prvom olimpijskom triatlon mitingu; kao takve, koriste se kao službeni parametar. ITU Svjetska Serija takođe koristi gore navedene distance.

Gore nabrojane razdaljine stoje u sve tri discipline; tričanje, bickilizam i plivanje. Može se istaći zanimljivost da su takmičari, trčanje u sklopu triatlona podijelili u četiri etape. To je učinjeno zbog lakšeg prelaska mentalnih barijera, koje često mogu imati teške posljedice za učesnike trke. Te etape su sprint, olimpijsko trčanje, dugi kurs i ultra. Poslije masovnog starte takmičara, trka dobija svoj kontinuitet koji traje i polako izdvaja favorite.  Ne postoje pauze između tih etapa. U slučaju grupnog takmičenja, tranzicije i izmjene štafeta su od vitalnog značaja za pobjedu.

Od ženskih takmičara se očekuje da se kompletna trka završi u nešto većem vremenskom intervalu od dva časa, dok muški takmičari idu obično ispod jedan čas i pedeset minuta. To nije pisano pravilo nego statistički podatak izveden mnogobrojnim poređenjima takmičarskih vremena koje su ostvarivala oba pola u ovom sportu. Možda ono najvažnije za sve takmičare su podjele distanci, koje ćemo navesti u nastavku teksta.

Kao što smo napisali, distance u triatlonu mogu da variraju od želja i volje organizatora događaja. Pored toga postoje četiri osnovne kategorije ove discipline koje se najčešće ispoštuju. ITU i Olimpijski komitet su usvojili ove četiri kategorije kao zvanične u okvirima službenih takmičenja pod njihovim pokroviteljstvom.

SPRINT – (16 milja / 25.749 kilometara): Ovo je prva i ujedno najbolja opcija za sve takmičare koji su novi u ovom sportu. Takmičarske distance nekada mogu da variraju ali tipična razmjera je: plivanje 0.5 milja (750 metara), biciklizam 12.4 milja (20 kilometara) i trčanje ide u 3.1 milje (5 kilometara).

OLIMPIJSKA NORMA – (32 milje / 51.5 kilometara): Prvi put predstavljena tokom Ljetnjih Olimpijskih Igara 2000. godine u Sidneju, Australija. Etape u ovoj trci su striktne i idu: plivanje 0.93 milja (1.5 kilometara), biciklizam 24.8 milja (40 kilometara) i trčanje 6.2 milja (10 kilometara).

HALF-IRONMAN – (70.3 milja / 113.136 kilometara): Za veterane koji imaju želju da testiraju svoju snagu i izdržljivost a još nisu skroz spremni za puni „Ironman“ test. Za njih je „Half-Ironman“ idealna opcija da vide da li su dorasli većem izazovu. Organizatori uz pomoć samih staza i terena ovu disciplinu mogu učiniti veoma izazovnom. Nebitno na testove na samoj stazi distance uvijek ostaju iste. Plivanje 1.2 milja (1.9 kilometara), biciklizam 56 milja (90 kilometara), i trčanje 13.1 milja (21.09 kilometara).

IRONMAN –  (140.6 milja / 226.273 kilometara): Ovo je ultimativni test izdržljivosti u triatlonu. Nikako bez razloga ne nosi ovaj naziv i titulu najteže kategorije za savladati. Takmičari koji se odluče za ovaj nivo takmičenja su obično fizički i mentalno spremni za sve nedaće koje donosi ovo fizički zahtjevno iskustvo. Iako se „Čelični Čovjek“ (IronMan) takmičenje održava u mnogim zemljama svijeta, takmičari nezvanično smatraju da je najvažnija trka ovog tipa u gradu Kona, na Havajima. Ovo nadmetanje se sadrži od 2.4 milja (3.8 kilometara) plivanja, 112 milja (180 kilometara) biciklizma, i 26.2 milja (42.2 kilometara) trčanja.


Foto: The LAB